مهدی زارع بی عیب رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تایلند گفت: برخلاف بازدارندگی سنتی که بر پایه تهدیدهای نظامی یا اقتصادی استوار است قدرت نرم از رهگذر شبکه‌سازی فرهنگی، دیپلماتیک و فکری عمل کرده و هزینه‌های تهاجم را در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و دیپلماتیک افزایش و بهره‌گیری از این ظرفیت می‌تواند با تقویت جذابیت‌های فرهنگی و برجسته‌سازی جایگاه تمدنی، دشمنان بالقوه را از اقدام خصمانه باز دارد.

وی با بیان اینکه کشورمان می‌تواند با تکیه بر میراث فرهنگی و هنری از جمله ادبیات فارسی، موسیقی سنتی، خوشنویسی، معماری اصیل و همچنین سینمای پرآوازه‌اش، تصویری از ملتی پویا، خلاق و صلح‌طلب به جهان ارائه دهد، ابراز کرد: برای نمونه، سینمای کشورمان با روایت‌های انسانی و اجتماعی، ادبیات فارسی با مضامین ژرف عرفانی و اخلاقی، موسیقی سنتی با ریشه‌های معنوی و آرامش‌بخش، و هنرهای بصری همچون خوشنویسی و معماری اسلامی، ایرانی با جلوه‌های زیباشناختی بی‌همتا، همگی به‌عنوان ابزارهایی توانمند در انتقال ارزش‌های انسانی و بازنمایی فرهنگی متفاوت از کلیشه‌های سیاسی رسانه‌های غربی عمل می‌کنند.

رایزن فرهنگی ایران در تایلند همچنین گفت: این سرمایه عظیم هنری و فرهنگی در کشورمان، با برانگیختن موجی از همدلی و احترام در میان ملت‌ها، فضایی می‌آفریند که در آن هرگونه اقدام خصمانه غیرموجه و ناپذیرفتنی جلوه و بلافاصله با واکنش‌های منفی گسترده در افکار عمومی بین‌المللی، از نخبگان فرهنگی و دانشگاهی گرفته تا رسانه‌ها و جوامع مردمی روبه‌رو می‌شود.

زارع بی عیب با تاکید بر اینکه با بهره مندی از داشته‌های غنی فرهنگی، دشمنان در محاسبات سیاسی و دیپلماتیک خود با موانع جدی مواجه می شوند و هزینه‌های اقدامات خصمانه‌شان به‌طور فزاینده‌ای افزایش یابد، بیان کرد: ادامه این رویکردها برای آنان پرمخاطره و پرهزینه و به کاهش قدرت نفوذ، تضعیف جایگاه در ائتلاف‌های بین‌المللی و خدشه‌دار شدن در عرصه جهانی نیز منجر می‌شود. علاوه بر این، قدرت نرم مردمی که موسیقی، ادبیات، معماری یا معنویت یک ملت را تجربه کرده‌اند ناخودآگاه آن ملت را بخشی از جهان خود می‌بینند و حمله به چنین فرهنگی، درست مانند تخریب بخشی از میراث شخصی آنها احساس و یک بازدارندگی عاطفی می‌آفریند که هیچ سلاحی توان رقابت با آن را نداردوبه‌عنوان سپری نرم در برابر تهدیدات عمل و کشوری که پیش‌تر با دیپلماسی فرهنگی، رسانه‌ای و علمی خود، تصویری انسانی و مثبت ساخته و استفاده از قدرت سختش نیز در ذهن جهانیان مشروع جلوه خواهد کرد.

وی با ذکر یک مثال توضیح داد: در تایلند، کاخ بزرگ بانکوک(Grand Palac)و معبد زمرد بودا نمونه‌ای روشن از قدرت نرم مبتنی بر زیبایی در این کشور است که مجموعه‌ای باشکوه با برج‌های طلایی، سقف‌های چندلایه، موزاییک‌های درخشان و مجسمه‌هاکه معماری و معنویت بودایی را در خود جای داده و مهم‌ترین نماد ملی و مذهبی تایلند به شمار می‌آید وسالانه میلیون‌ها بازدیدکننده خارجی را مجذوب خود  و در ناخودآگاه آنان تایلند را به بخشی از جهان شخصی‌شان بدل و به‌گونه‌ای که هر آسیبی به چنین میراثی، برای آنان به‌مثابه از دست دادن بخشی از خاطره و زیبایی‌های خود احساس می‌شود و این همان بازدارندگی عاطفی است که قدرت نرم تایلند را تقویت می‌کند.

تأثیر برندسازی ملی بر ارتقاء امنیت و مصونیت

رایزن فرهنگی ایران در تایلند درباره تأثیر برندسازی ملی بر ارتقاء امنیت و مصونیت در کشور گفت: برندسازی ملی، فرایندی برای خلق تصویری مثبت و یکپارچه از یک کشور در ذهن مخاطبان جهانی و داخلی است که می‌تواند به‌طور مستقیم و غیرمستقیم امنیت و مصونیت ملی را ارتقا دهد و برای کشورمان، برندسازی ملی فقط ابزاری برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تقویت اقتصاد نیست بلکه می‌تواند با ایجاد حس هویت مشترک، انسجام داخلی را تقویت و در برابر تهدیدات خارجی، مانند تحریم‌ها یا جنگ روانی، تاب‌آوری ایجاد کند.

زارع بی عیب همچنین ابراز کرد: کشور عزیزمان، با تکیه بر تنوع فرهنگی، تاریخی و طبیعی خود، می‌تواند برندی جهانی خلق کند که فراتر از کلیشه‌های سیاسی، تصویری چندوجهی از یک ملت خلاق و مقاوم ارائه دهد. برای مثال، تأکید بر میراث تمدنی پارسی، مانند تخت جمشید یا مکانهایی که در فهرست یونسکو ثبت شده‌اند می‌تواند سرزمین کهن مان را به‌عنوان یک مقصد فرهنگی و گردشگری معرفی و این تصویر، توریست‌ها و سرمایه‌گذاران را جذب و با ایجاد وابستگی‌های اقتصادی و فرهنگی، هزینه‌های تحریم یا فشارهای دیپلماتیک را برای دشمنان افزایش می‌دهد.

 وی افزود: مشابه این رویکرد تلفیق سنت و مدرنیته را می‌توان در برند ملی تایلند مشاهده کرد؛ کشوری که در سطح بین‌المللی با عنوان «سرزمین لبخندها» شناخته  و جشن‌هایی چون سُن‌گِران (سال نو بودایی) و لُوی‌کراتونگ (جشن آب) را به‌عنوان نمادهای فرهنگی خود معرفی کرده و هم‌زمان در عرصه مدرنیته بانکوک به یکی از قطب‌های دیجیتال و استارتاپی آسیای جنوب‌شرق تبدیل شده و صنایع خودروسازی، الکترونیک و مد این کشور رشدی چشمگیر در سطح جهانی یافته‌اند؛ رشدی که افزون بر تقویت اقتصاد، امنیت ملی تایلند را نیز از رهگذر قدرت نرم فرهنگی تثبیت می‌کند.

نقش شبکه‌های ارتباطات فرهنگی در تحکیم انسجام داخلی و خنثی‌سازی جنگ روانی

رایزن فرهنگی ایران در تایلند با اشاره به اینکه ما می‌توانیم در سطح برندسازی ملی و داخلی با برجسته کردن ارزش‌های مشترک، مانند تنوع قومی و فرهنگی ایران، حس همبستگی را تقویت کنیم، ادامه داد: این امر به‌ویژه در برابر تهدیداتی مانند جنگ روانی، که اغلب با هدف ایجاد شکاف‌های قومی یا اجتماعی طراحی می‌شود، حیاتی است. برای نمونه، رویدادهای ملی که اقوام مختلف ایرانی (کرد، بلوچ، ترکمن و غیره) را در قالب جشنواره‌های فرهنگی گرد هم آوریم و پیوندهای داخلی را مستحکم و اعتماد عمومی به سیاست‌های ملی را افزایش و در سطح خارجی، برندسازی ملی با نمایش میهن‌مان به‌عنوان یک قدرت علمی (مانند دستاوردهایش در پزشکی یا فضا) جایگاه دیپلماتیک کشورمان را بهبود و از طریق جذب شرکای بین‌المللی، مصونیت در برابر فشارهای خارجی را تقویت و لذا برندسازی ملی به‌عنوان یک ابزار چندوجهی، هم امنیت اقتصادی را از طریق تنوع‌بخشی به منابع درآمدی ارتقا و هم با تقویت آن وحدت داخلی، سپری در برابر تهدیدات ایجاد می‌‌کند.

زارع بی عیب در ادامه به نقش شبکه‌های ارتباطات فرهنگی در تحکیم انسجام داخلی و خنثی‌سازی جنگ روانی اشاره کرد و گفت: در شرایط حساس کنونی، که جنگ‌های روانی از طریق انتشار اطلاعات نادرست، شایعات و پروپاگاندا در شبکه‌های اجتماعی به ابزاری برای تضعیف کشورها تبدیل شده، شبکه‌های ارتباطات فرهنگی می‌توانند به‌عنوان ستون‌هایی برای حفظ انسجام داخلی و مقابله با این تهدیدات عمل و این شبکه‌ها، که شامل تعاملات هنری، آموزشی، رسانه‌ای و مردمی هستند، با ایجاد گفت‌وگوهای فراگیر و تقویت هویت مشترک، جامعه را در برابر تفرقه و عملیات روانی مقاوم می‌ کنند.

وی همچنین بیان کرد: آنچه یک جامعه را زنده و پایدار نگاه می‌دارد، پیوندهای پنهانی است که از دل شبکه‌های فرهنگی برمی‌خیزد و این شبکه‌ها همچون رشته‌های ناپیدا هستند که آرام ذهن‌ها را به هم پیوند و هرگاه موجی از جنگ روانی پدید آید می‌کوشد ذهن‌ها را تسخیر و بصورت حافظه جمعی عمل و نگذارند‌ آسیب‌ها به جامعه نفوذ ودرحقیقت فرهنگ در این موقعیت حکم جریان خونی را دارد که  درجامعه جاری می شود.

رایزن فرهنگی ایران در تایلند با بیان اینکه برای ایران عزیزمان، شبکه‌های ارتباطات فرهنگی می‌توانند با تمرکز بر تنوع فرهنگی و قومی، حس وحدت ملی را تقویت کنند، ادامه داد: با تولید محتواهای رسانه‌ای که داستان‌های موفقیت جوانانمان از اقوام مختلف مانند یک دانشمند یا یک ورزشکار شهرهای مختلف را به نمایش ‌گذارد تا حس غرور ملی را در میان گروه‌های مختلف تقویت ونیز  در قالب مستند، پادکست یا کلیپ‌های کوتاه در پلتفرم‌های مختلف منتشر و با ایجاد روایت‌های مثبت، اثرات جنگ روانی دشمن را که اغلب بر بزرگ‌نمایی شکاف‌های اجتماعی متمرکز است، خنثی کند.

زارع بی عیب افزود: علاوه بر این، مراکز رسمی و دولتی می‌توانند با ترویج سواد رسانه‌ای، توانایی جامعه را برای تشخیص اطلاعات نادرست افزایش و نیزبا آموزش‌های ساده و فراگیر در مراکز فرهنگی درباره نحوه شناسایی اخبار جعلی  مردم را در برابر پروپاگاندا مقاوم‌تر کنند، مشابه این رویکرد در تایلند، شبکه‌های اجتماعی با همکاری مراکز فرهنگی مانند The Asia Foundation، با برگزاری کارگاه‌های رسانه‌ای آنلاین، به تقویت مقاومت اجتماعی در برابر اخبار جعلی کمک و حرکتی که جامعه را از درون تا حدودی توانمند ساخت.

ارائه روایت روشن و درست از ایران امروز به مردم سایر کشورها

وی درباره چگونگی ارائه روایت روشن و درست از ایران امروز به مردم سایر کشورها توضیح داد: ارائه تصویری روشن، معتبر و جذاب از ایران امروز به مخاطبان جهانی، نیازمند رویکردی چندوجهی که فراتر از تبلیغات دولتی، بر تعاملات مردمی، هنر و رسانه‌های دیجیتال متمرکز و با تکیه بر میراث غنی تاریخی، دستاوردهای علمی و پویایی فرهنگی‌اش، روایتی ارائه دهد که کلیشه‌های سیاسی را به چالش بکشد و تصویری چندلایه از یک ملت در حال پیشرفت به نمایش بگذارد.

رایزن فرهنگی ایران در تایلند ادامه داد: یکی از مؤثرترین ابزارها برای این منظور، تولید محتوای چندرسانه‌ای با کیفیت بالاست. برای مثال، مستندهای کوتاه درباره دستاوردهای علمی ایران (مانند پیشرفت در فناوری نانو یا تولید واکسن‌های پیشرفته) یا جنبه‌های فرهنگی مانند سینمای ایران، می‌توانند در پلتفرم‌های جهانی منتشر و این محتواها باید با زیرنویس به زبان‌های پرمخاطب (انگلیسی، عربی، فرانسوی) ارائه تا دسترسی جهانی داشته باشند.

زارع بی عیب با اشاره به اهمیت تولید محتوا، گفت: در این خصوص تجربه ای در تایلند است که مستند "Hope Frozen"  نام دارد و با روایت انسانی و ساخت حرفه‌ای، در نتفلیکس منتشر  شده است. این مستند، محصول سال ۲۰۱۹ و به کارگردانی Pailin Wedel است که سرگذشت یک زوج تایلندی را روایت می‌کند که پس از مرگ دختر سه‌ساله‌شان تصمیم می‌گیرند بدن او را به‌صورت منجمدحفظ کنندو حتی جایزه بین‌المللی را کسب کرد؛ نمونه‌ای روشن از اینکه محتواهای چندرسانه‌ای اصیل و پربار، اگر با کیفیت و قابل فهم (به‌ویژه از طریق زیرنویس یا نشر جهانی) عرضه شوند، می‌توانند چهره‌ای ماندگار از کشور در ذهن جهانیان پدید آورند.

وی افزود: همچنین برای روشن کردن تصویر ایران امروز برای مردم دیگر کشورها باید از شعار فاصله بگیریم و با زبانی ساده، دقیق و پیوسته حرف بزنیم از طریق اعتماد بالا و ارتباط انسانی شکل بگیرد و این کار با ترجمه خبر تمام نمی‌شود؛ باید تجربه بسازیم. یعنی کشورمان را طوری روایت کنیم که مخاطب آن را حس کند صدا، رنگ، زندگی روزمره، تلاش علمی، حرکت فرهنگی و امید و دشواری در کنار هم دیده و زیبایی‌ها و دشواری‌ها را هم پنهان نشود و راه اثرگذاری این روایت در گروِ پرهیز از بزرگ‌نمایی و ارائه ادعاهایی است که با داده‌های روشن و نمونه‌های دقیق پشتیبانی شوند و همچنین این روایت نباید تک‌صدایی باشد؛ بلکه باید بازتاب‌دهنده صداهای متنوع زنان و مردان، نسل‌های گوناگون، شهر و روستا، دانشگاه و هنر و عرصه کسب‌وکار باشد تا در نهایت تصویری جامع، واقعی و باورپذیر از جامعه ارائه شود.

زارع بی عیب درباره چالش‌های رایزنان فرهنگی در ارتباط با رسانه‌های معتبر و ارائه پیشرفت‌های ایران ابراز کرد: رایزنان فرهنگی ، به‌عنوان نمایندگان دیپلماسی فرهنگی کشورمان، مسئولیت دارند تا با رسانه‌های معتبر جهانی تعامل کرده و تصویری مثبت از پیشرفت‌های علمی و فرهنگی ایران اسلامی ارائه و این فرایند، با وجود ظرفیت‌های عظیم ، با موانع متعددی روبه‌روست که نیازمند استراتژی‌های خلاقانه برای غلبه بر آنهاست.

رایزن فرهنگی ایران در تایلند همچنین بیان کرد: تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های مالی، توان رایزنان فرهنگی را در برقراری همکاری مؤثر با رسانه‌های بزرگ جهانی به‌شدت کاهش داده و رسانه‌هایی که عمدتاً زیر نفوذ گفتمان‌های سیاسی غرب قرار داشته و بیش از هر چیز گرایش دارند روایت‌های منفی درباره ایران را برجسته کنند و برای غلبه بر این محدودیت، راهبرد مؤثر تغییر زمین بازی رسانه‌ای است؛ زیرا تمرکز بر رسانه‌های جریان اصلی که تحت تأثیر گفتمان‌های سیاسی غرب عمل می‌کنند، جز اتلاف منابع و بازتولید روایت‌های قالبی دستاوردی نخواهد داشت.

وی با تاکید بر اینکه بهره‌گیری از پلتفرم‌های باز و جهانی و نیز همکاری با رسانه‌های مستقل و تخصصی در حوزه‌های فرهنگ، هنر، علم و مطالعات منطقه‌ای، می‌تواند دریچه‌ای تازه برای انتقال پیام بگشاید، ادامه داد: چنین بسترهایی امکان روایتی مستقیم، کم‌هزینه و فراگیر را فراهم کرده و صدای میهن عزیزمان را بی‌نیاز از عبور از فیلترهای سیاسی به گوش مخاطب جهانی می‌رسانند. از سوی دیگر، تأکید بر نقش اینفلوئنسرها و بهره‌گیری از روایت‌های چندصدایی، سبب می‌شود تصویر کشورمان از قالب‌های تبلیغاتی و صرفاً رسمی خارج شده و چهره‌ای انسانی، واقعی و باورپذیر به خود بگیرد.

رایزن فرهنگی ایران در تایلند در ادامه بیان کرد: حضور زنان، جوانان، دانشگاهیان، هنرمندان و کارآفرینان در این روایت، همراه با اتکا بر داده‌ها و نمونه‌های روشن، زمینه اعتمادسازی را فراهم کرده و به ماندگاری پیام در ذهن مخاطبان یاری می‌رساند واگرچه این مسیر در ظاهر پراکنده و آهسته به نظر می‌رسد، اما در واقع شبکه‌ای موازی از روایت‌های معتبر و متنوع ایجاد می‌کند که اثرگذاری آن به مراتب پایدارتر از پوشش‌های گذرا و سطحی رسانه‌های بزرگ خواهد بود.

زارع بی عیب با اشاره به تجربه کشور تایلند در توفیقات رسانه‌ای گفت: تایلند تجربه‌ای گویا از تغییر زمین بازی رسانه‌ای دارد بعنوان مثال رسانه عمومی Thai PBS در دوره کرونا با وجود محدودیت‌های مالی و فشارهای سیاسی، توانست با تولید برنامه‌های آموزشی و چندرسانه‌ای، روایت‌های چندصدایی و داده‌محور از پزشکان، پرستاران، معلمان، دانشجویان و خانواده‌های عادی ارائه و این اقدام باعث شد تصویر بحران نه به شکل روایت‌های رسمی و سیاسی، بلکه در قالب تجربه‌های انسانی و واقعی جامعه به مخاطب منتقل و اعتماد عمومی تقویت و هم اکنون هم از رسانه های پر بازدید تایلند است.

 وی افزود: رایزنان فرهنگی، به‌عنوان پیشگامان این فرایند، باید با استراتژی‌های خلاقانه و هماهنگ، روایت‌های منفی را خنثی کرده و تصویری پویا و جذاب از ایران امروز ارائه و این رویکرد با ایجاد پیوندهای عمیق فرهنگی، کشورمان را به‌عنوان یک قدرت تمدنی و فرهنگی در جهان تثبیت کنند.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی